لیر ترکی پول قانونی در ترکیه محسوب میشود. لیر ارزی است که چندین فرایند تعدیل ارزش را در طول تاریخ خود از سر گذرانده است. اثبات این ادعا را میتوان در کتاب گینس یافت که در آن لیر ترکیه در دو دوره بیارزشترین پول دنیا بوده است: بین 1995 تا 1996، و از1999 تا 2004.
ریشهها و تاریخ لیر ترکی
لیر ترکیه برای اولین بار به عنوان ارز رسمی ترکیه در 1844 معرفی شد. لیر جایگزین کوروس (kurus) شد که تا قبل از آن در این منطقه در گردش بود و بعد تبدیل به جزئی از لیر شد.
از 1844 تا 1881 لیر بر پایه دو سیستم استوار بود: ارزش آن یا برابر 6.61519 گرم طلای ناب و یا 99.8292 گرم نقرهی ناب بود. اما از 1881 تا 1941 استاندارد طلا مورد تائید بود. در طول جنگ جهانی اول ترکیه استاندارد طلا را رها کرد و لیر تا سال 1920 ارزش خود را از دست میداد.
بعد از دورههای مختلف ثابتسازی با پوند استرلینگ و فرانک فرانسه، در سال 1946 لیر با دلار امریکا با نرخ TRL 2.80 = USD 1 مورد ثابتسازی قرار گرفت. این برابری تا سال 1960 که لیر با نرخ 9 لیر در برابر 1 دلار تعدیل ارزش شد ادامه داشت. بعد از 1970 لیر به از دست دادن ارزش خود در یک جانشینی بسیار طولانی نرخهای تبادل ادامه داد.
به عنوان پیآمدی از تورم مزمن ترکیه از 1970 تا 1990 لیر متحمل یک تعدیل ارزش خیلی سخت شد. کشور عثمانی همواره نرخ تورم بالایی در قیاس با کشورهای پیشرفتهی دیگر داشت، اما هیچ وقت تورم ِحاد (hyperinflation) را تجربه نکرده بود.
در سالهای اخیر تلاش شده تا لیر ترکیه ثبات به دست بیاورد و حتی ارزشی در مقابل دلار یا یورو به دست بیاورد. کتاب رکوردهای گینس لیر ترکیه را به عنوان سومین پول بیارزش دنیا از 1995 تا 1996، و دوباره از 1999 تا 2004 طبقهبندی کرده است. در سال 2005 بعد از یک تعدیل ارزش دیگر لیر ترکیه، لیر ترکیهی جدید منتشر شد، که تا 1 ژانویه 2009، یعنی زمانی که دوباره تحت عنوان «لیر ترکیه» بازنامگذاری شد، در گردش بود.
سکهها و اسکناسهای فعلی لیر ترکیه
در حال حاضر اسکناسهای 5، 10، 20، 50، 100، و 200 لیر ترکیهای وجود دارند و سکههای 1، 5، 10، 25 و 50 کوروسی (هر 100 کوروس یک لیر میشود) و 1 لیری وجود دارند.