روبل روسیه یا روبل (کد استاندارد جهانی: RUB) واحد پول رسمی جمهوری فدراتیو روسیه، جمهوریهای تا حدی به رسمیتشناخته شدهی آبخازیا (Abkhazia) و اوسِتیای جنوبی (South Ossetia)، و دو جمهوری به رسمیتشناخته نشدهی دانتسک (Donetsk) و لوهانسک (Luhansk) است. روبل به 100 واحد جزئی کُپک (kopeks) تقسیم میشود.
تاریخچه
روبل هم واحد پولی امپراطوری روسیه، و هم واحد پولی اتحاد جماهیر شوروی (تحت عنوان روبل شوروی) بود. روبل اولین پول جهان بود که با سیستم دهدهی مطابقت یافت: این مطابقت در سال 1704، زمانی که هر روبل برابر 100 کپکز شد روی داد. همچنین روبل بعد از پوند استرلینگ قدیمیترین واحد پولی هنوز موجود در جهان به حساب میآید. روبل از قرن 13 میلادی به این سو در مناطق روسی مورد معامله بوده است.
روبل مدرن
سری اول روبل (1998-1992)
به هر ترتیب تاریخچه روبل روسیهی فعلی یا روبل مدرن به دو دورهی مهم پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 تقسیم میشود. روبل شوروی (کد استاندارد جهانی: SUR) پس از فروپاشی شوروی تا سال 1992 همچنان پول قانونی فدراسیون روسیه محسوب میشد. در سال 1992 یک سری جدید سکهی روبل معرفی شد و در سال 1993 یک سری جدید اسکناس با عنوان «بانک روسیه» منتشر شد. به این ترتیب روبل جدید روسیه (RUR) جایگزین روبل شوروی (SUR) با نرخ تبدیل 1 RUR =1 SUR شد.
سکههای روبل سری اول
فدراسیون روسیه در سال 1992 سکههای جدیدی با رقمهای 1، 5، 10، 20، 50 و 100 روبل ضرب کرده و آن را به گردش درآورد. سکههای 1 و 5 روبل از آلیاژ برنج و فولاد، سکههای 10 و 20 روبل از آلیاژ مس و نیکل (کاپرونیکل)، و سکههای 50 و 100 روبل چندآلیاژی ضرب شده بودند. جنس این آلیاژها تا سال 1995 در سکههای 50، 100 و 10 و 20 روبل مورد تغییراتی قرار گرفت اما همچنان در ضرب تاریخ روی آنها به تاریخ 1993 اشاره میشد. به واسطهی تورم بالا پایینترین رقمها از گردش خارج شدند و رقمهای دیگر به ندرت مورد استفاده قرار میگرفتند.
در این دوره یک سکهی یک روبل مرتب ضرب شده و در گردش بود. این سکه از نظر اندازه و وزن در عمل با سکهی 5 فرانکی سوییس همسان و یکی بود. بر این اساس در برخی لحظههای تاریخی از این سکه برای کلاهبرداری و تقلب در دستگاههای بازی و پرداخت سکهی سوییس استفاده شد.
اسکناسهای روبل سری اول
نکتهی جالب توجه در اسکناسهای روبل روسی پس از سقوط شوروی فقدان پرتره یا چهره روی آنها بود. روبل به صورت سنتی در دوران روسیه تزاری و دوران شوروی همراه با این خصیصه منتشر میشد. اما با انتشار اسکناس 500 روبل همراه با تصویر پتر اول، و بعدتر انتشار اسکناس 1.000 روبل همراه با تصویر پیکرهای از یاروسلاو (Yaroslav) این فقدان تا حدی برطرف شد.
اسکناسهای روبل در سال 1992 شامل رقمهای 50، 200، 500، 1.000، 5.000 و 10.000 روبل بود. این اسکناسها به واسطهی تورم بالا در سال 1993 به رقمهای 100، 200، 500، 1.000، 5.000، 10.000 و 50.000 روبل افزایش یافت. و در سال 1995 رقم جدید اسکناسها شامل رقمهای 1.000، 5.000، 10.000، 50.000، 100.000، و 500.000 روبل شد.
سری دوم روبل (تاکنون – 1998)
در سال 1998، در پی بحران اقتصادی روبل روسیه با یک استاندارد جدید جهانی و با کد جهانی RUB از نو رقمگذاری شد. نرخ تبدیل این روبل جدید نسبت به روبل قبلی 1 RUB = 1.000 RUR بود. این تجدید ارقام یک قدم مدیریتی برای جبران کمارزش شدن روبل قدیمی بود که در کوران بحران اقتصادی 1998 روسیه انجام شد. روبل در مدت 6 ماه این بحران 70% از ارزش خود را در مقابل دلار امریکا از دست داد.
سکههای روبل سری دوم
در سال 1998 همراه با بازارزشگذاری روبل سکههای 1، 5، 10، 50 کُپک معرفی شدند.
سکههای 1 و 5 کپک به واسطهی ارزش بسیار پایینی که دارند خیلی کم مورد استفاده قرار میگیرند. در مواردی سکهی 10 کپک نیز از سوی افراد بیارزش قلمداد شده و قبول نمیشود. این سکهها از سال 1998 ضرب شده و به گردش درآمدهاند هرچند بعضی از آنها تاریخ 1997 خوردهاند. سکههای رقمهای کپک تصویر جورج قدیس (St George) و اژدها را نشان میدهند. همهی سکههای رقمهای روبل نیز عقاب دو سر را نشان میدهند.
اسکناسهای روبل سری دوم
در 1 ژانویه 1998 سری دوم اسکناسهای روبل در رقمهای 5، 10، 50، 100، 500 روبل که تاریخ 1997 خورده بود منتشر شد. در سال 2001 اسکناس 5.000 روبل، و در سال 2006 اسکناس 5.000 روبل منتشر شده و به گردش درآمدند. همچنین اسکناسهای روبل در سالهای 2001، 2004 و 2010 مورد اصلاح قرار گرفتهاند. شایان ذکر است که روسیه به مناسبتهای مختلف مثل جام جهانی فوتبال و بازیهای المپیک سکهها و اسکناسهای یادبودی نیز برای مجموعهداران منتشر کرده است.