روپیهی هند (کد استاندارد جهانی: INR) واحد پول رسمی هندوستان است. بانک مرکزی در هندوستان تحت عنوان بانک منابع هند (Reserve Bank of India) شناخته میشود. روپیه هند به شکلی شناور طراحی شده که به بازار اجازه میدهد نرخ تبدیل آن را تعیین کند. بر این اساس از مداخلهی دولتی تنها برای پایین نگه داشتن نوسان قیمت در تبدیل ارزها استفاده میشود.
تاریخچه
هند یکی از اولین کشورهای صادرکنندهی سکه در تاریخ محسوب میشود. اولین سکههای ثبتشدهی هندی در قرن 6 قبل از میلاد ضرب شدند که به خاطر روش تولیدشان معروف به «پانچ شده» بودند. طراحی سکههای هندی در طول قرنهای بعدی به واسطهی خیزش و سقوط امپراطوریهای مختلف دستخوش تغییر دائمی بوده است. در قرن 12 میلادی یک سکهی جدید تحت عنوان تانکا (Tanka) معرفی شد. در دوران امپراطوری مغول، یک سیستم جامع مالی تاسیس شد و در آن روپیهی نقرهای یا روپیه معرفی شد. دولتهای پیشااستعماری هند سکههای خود را شبیه به روپیهی نقره طراحی میکردند. این سکهها نسخههایی داشتند که بسته به منطقهی صدور آنها متفاوت بودند.
روپیهی در زمان هند بریتانیا
در سال 1825 هند بریتانیا با یک سیستم استاندارد نقره هماهنگ شد که بر پایه روپیه بود و تا اواخر قرن 20 مورد استفاده بود. با این وجود که هند مستعمرهی بریتانیا بود اما هیچ وقت پوند استرلینگ در آن به گردش درنیامد. در سال 1866 موسسات مالی هند سقوط کردند و نظارت بر پول کاغذی به حکومت بریتانیا منتقل شد. در سال بعد از آن نهادهای نظارتی و ریاستی بانکی برچیده شدند. در همان سال یک سری اسکناسهای پرترهی ویکتوریا در گرامیداشت ملکه ویکتوریا منتشر شد، و نزدیک به 50 سال مورد استفاده بود.
روپیهی هند در دوران جدید
بعد از به دست آوردن استقلال از استعمار بریتانیا در سال 1947 و تبدیل شدن به یک جمهوری در سال 1950، روپیهی هند به طراحی امضایی قدیم خود بازگردانده شد. روپیه هند به عنوان تنها ارز قانونی کشور معرفی شد و استفاده از روشهای دیگر ضرب سکه که غالب بود از گردش خارج اعلام شد. در سال 1957 هند یک سیستم دهدهی بانکی برقرار کرد.
در سال 2016 اسکناسهای 500 روپیه و 1.000 روپیه از شمول پول قانونی هند خارج شدند. حذف این ارقام تلاشی برای جلوگیری از ورشکستگی و نگهداری غیرقانونی پول بود. در ماه نوامبر همان سال بانک منابع هند شروع به انتشار اسکناسهای 2000 روپیه در مجموعهی (جدید) اسکناسهای ماهاتما گاندی کرد.